Της Δόμνας Κανάρη*

19/03/2021

Τα δεδομένα έχουν δύναμη και ο τρόπος με τον οποίο απεικονίζονται αντικατοπτρίζει την εξουσία που φέρουν. Ωστόσο, η φεμινιστική θεωρία στην επιστήμη των δεδομένων αποτελεί μία διεπιστημονική προσέγγιση, έτσι ώστε να μπορεί να αποκαλυφθεί η δυναμική της εξουσίας αυτής. Η κοινωνική γεωγραφία είναι ένας τομέας που συνεργάζεται στενά με τον τομέα της επιστήμης δεδομένων.

Πιο συγκεκριμένα, η κοινωνική γεωγραφία είναι ο κλάδος της ανθρωπογεωγραφίας που σχετίζεται στενότερα με την κοινωνική θεωρία γενικά και την κοινωνιολογία ειδικότερα, που ασχολείται με τη σχέση των κοινωνικών φαινομένων και των χωρικών συνιστωσών της. Η κοινωνική γεωγραφία επικεντρώνεται στις κοινωνικές διαιρέσεις, αρχικά λόγω οικονομικής και κοινωνικής τάξης, εθνικότητας και, σε μικρότερο βαθμό, λόγω θρησκείας. Ωστόσο, πιο πρόσφατα έχουν προστεθεί άλλες κοινωνικές διαιρέσεις, όπως λόγω φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και ηλικίας. Για παράδειγμα, η γεωγραφία και η εγκληματική ανάλυση από τη σκοπιά του φύλου, όπως θα παρουσιαστεί παρακάτω, εφιστά την προσοχή σε εγκλήματα που σχετίζονται με το φύλο, όπως η έμφυλη βία.

Ως DATAWO, υποστηρίζουμε την πολυεπιστημονική και διεπιστημονική προσέγγιση της ισότητας των φύλων στο διαδίκτυο και είμαστε πεπεισμένες ότι η κοινωνική γεωγραφία μπορεί επίσης να χρησιμεύσει και στο να υποδείξουμε από που πηγάζει αυτή η ‘κυριαρχία’ στον ψηφιακό χώρο.

1         Ο παράγοντας της Γεωγραφίας στην ανάλυση ενός εγκλήματος

Δυο έννοιες οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους είναι ο ανθρώπινος παράγοντας και το περιβάλλον. Ο ανθρώπινος παράγοντας διαμορφώνει και πλάθει το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει και εξελίσσεται καθώς και το περιβάλλον συμβάλει στη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών ενός ανθρώπου. Αυτό το γεγονός έγινε και το έναυσμα για να αναπτυχθεί ένας νέος τομέας συνυφασμένος με την γεωγραφία, η γεωγραφία του εγκλήματος η αλλιώς γεωγραφική εγκληματολογία. Ο τομέας αυτός εξετάζει την συμμετοχή του χώρου στην παρουσίαση παραβατικών συμπεριφορών και κατά συνέπεια προσπαθεί να κατανοήσει την χωρική διάσταση του εγκλήματος. Το έγκλημα είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που σχετίζεται άμεσα με την ανθρώπινη φύση. Η μελέτη του έχει απασχολήσει πολλούς και διαφορετικής ειδικότητας ερευνητές και επιστήμονες και έχει συνδεθεί με μια ποικιλία δημογραφικών και κοινωνικοοικονομικών παραγόντων. Ωστόσο, οι πληθώρα των ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί και πραγματοποιούνται ακόμα και σήμερα βασίζονται κυρίως σε οικονομικές μεθόδους και όχι σε χωρικές, αγνοώντας έτσι οποιαδήποτε χωρική διάσταση του φαινομένου.

2         Μεθοδολογία της χωρικής ανάλυσης των εγκλημάτων

Εάν κάποιος παρατηρήσει έναν χάρτη εγκληματικής ανάλυσης θα διαπιστώσει ότι η εγκληματικές επιθέσεις δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες. Τις περισσότερες φορές, αν όχι όλες, συγκεντρώνονται σε ορισμένες περιοχές ενώ σε κάποιες άλλες απουσιάζουν ή εμφανίζονται πολύ λίγες περιπτώσεις εγκληματικής ενέργειας. Οι άνθρωποι αποφεύγουν ορισμένους δρόμους και περιοχές λόγω της υψηλής εγκληματικότητας που παρουσιάζουν και επιλέγουν την κατοικία τους, τα σχολεία που θα φοιτήσουν τα παιδιά τους, τα καταστήματα που θα ψωνίσουν και τους χώρους αναψυχής που θα επισκεφτούν σύμφωνα με τα ποσοστά εγκληματικότητας που παρουσιάζει μια περιοχή και κατά πόσο είναι πιθανό να γίνουν θύματα μιας εγκληματικής επίθεσης. Η ανάλυση που παρουσιάζεται σε αυτό το άρθρο έχει ως σκοπό να δείξει μια συνολική εικόνα της κατάστασης του σεξουαλικού εγκλήματος στο Σικάγο, να εντοπίσει ποιες περιοχές παρουσιάζουν μεγαλύτερη επικινδυνότητα για τις γυναίκες από άλλες περιοχές, να αναλύσει τις περιπτώσεις σεξουαλικής επίθεσης χρησιμοποιώντας την τεχνική `HotSpot Analysis` καθώς και να υπολογίσει το ποσοστό των εγκληματικών επιθέσεων στο οποίο η Αστυνομία του Σικάγο μπορεί να ανταποκριθεί με όχημα σε διάρκεια 5 λεπτών. Τα σημεία τα οποία παρουσιάζουν υψηλή εγκληματική πυκνότητα ονομάζονται `hot spots`. Παρόλο που δεν υπάρχει μια κοινή εξήγηση για τον όρο `hot spot` υπάρχει μια κοινή αντίληψη που ερμηνεύει αυτόν τον όρο σαν μια περιοχή στην οποία καταγράφεται μεγαλύτερος αριθμός εγκληματικών επιθέσεων ή είναι μια περιοχή στην οποία οι άνθρωποι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν θύματα εγκληματικής επίθεσης. Το αποτέλεσμα μιας `hot spot analysis` είναι ένας χάρτης `θερμότητας` (heat map). Ο χάρτης θερμότητας είναι ένας χάρτης ο οποίος παρουσιάζει την αλλαγή ενός φαινομένου η ενός περιστατικού σε μια περιοχή.

3         Αποτελέσματα

Ο συνολικός αριθμός των σεξουαλικών εγκλημάτων που εντοπίστηκαν στο Σικάγο το 2020 ήταν 2063 ενώ τα περιστατικά τα οποία καταγράφηκαν σε απόσταση 5 λεπτών από το τμήμα ήταν 911. Περίπου το 44.1% των σεξουαλικών εγκλημάτων στο Σικάγο συμβαίνει σε μια απόσταση 5 λεπτών με αυτοκίνητο από ένα αστυνομικό τμήμα. Το ποσοστό αυτό δυστυχώς δεν είναι αποτελεσματικό ενώ ταυτόχρονα ένα σημαντικό ποσοστό σεξουαλικών επιθέσεων εμφανίζεται πολύ μακριά από τα αστυνομικά τμήματα. Οι γαλάζιες περιοχές που εμφανίζονται στον χάρτη είναι περιοχές χαμηλής σεξουαλικής πυκνότητας καθώς οι κίτρινες και οι κόκκινες περιοχές είναι περιοχές στις οποίες η σεξουαλικές επιθέσεις παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα και πυκνότητα. Σύμφωνα με τον χάρτη θερμότητας η περιοχή που εμφανίζει την υψηλότερη σεξουαλική εγκληματικότητα είναι το κέντρο της πόλης. Μελέτες σαν και αυτή παρέχουν πολύτιμα δεδομένα σε πιθανά θύματα σεξουαλικής επίθεσης και τα βοηθούν να αισθάνονται πιο ασφαλή δίνοντας τους την δυνατότητα να γνωρίζουν ποιες περιοχές πρέπει να αποφεύγουν. Ωστόσο, ο κύριος σκοπός των μελετών αυτών δεν είναι ο στιγματισμός συγκεκριμένων περιοχών και η καθοδήγηση των γυναικών να ακολουθήσουν συγκεκριμένες διαδρομές, αλλά να δείξουμε ότι τα κατάλληλα εργαλεία για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης μπορούν να δημιουργηθούν με την συνεργασία των κοινωνικών επιστημών, της τεχνολογίας και των γεωγραφικών συστημάτων πηλοφοριών.

*Δόμνα Κανάρη, Χωροτακτης Μηχανικός με Μεταπτυχιακή εξειδίκευση στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Γεωγραφίας & Οικοσυστήματος, Lund University